Algemene beschrijving Hollandstellung

Knokke Heist - Westkapelle - Lapscheure - Moerkerke - Middelburg - Maldegem - Sint Laureins- Adegem - Eeklo - Lembeke - Oosteeklo - Ertvelde - Kluizen - Gent - Assenede - Sint Kruis Winkel - Mendonk - Zaffelare - Eksaarde - Moerbeke Waas - Sinaai - Kemzeke - Stekene - Sint Gillis Waas - Vrasene

Structuren WO II in directe omgeving Hollandstellung (Zweitestellung): Knokke Heist - Maldegem - Sint Laureins- Philippine (NL) - Sas Van Gent (NL) - Sluiskil (NL)

Wat voorafging aan de loop van de Hollandstelling is voor zowel de voorlijn als de hoofdstelling te zoeken op grondgebied Eeklo.

De Hollandstellung - Inventarisatie van deze bunkerlinie op grondgebied Lembeke.

Alleen al op grondgebied Lembeke stonden er origineel 41 bunkers. Je vond er net zoals op Eeklo zowel de voorlijn terug als de hoofdstelling. Alleen is er van deze voorlijn heden ten dage niets meer terug te vinden. Een laatste structuur die er nog deel van uitmaakte werd in 2011 gesloopt. Lembeke kent nog zeer fraaie zones maar jammer genoeg is er ook hier net zoals op Eeklo serieus huis gehouden in de bunkers en zijn heel wat fraaie gevalletjes gesloopt. Sommigen totaal zinloos. Net zoals er een grote opruimingsactie plaats vond op Eeklo eind jaren 50, meer specifiek in 1959 en 1960, gebeurde een gelijkaardige slopingsronde op Lembeke. Op die manier zijn rond dezelfde periode ook hier zeker een achttal bunkers gesloopt. Ook hier werden deze 8 bunkers op kosten van Lembeke gesloopt als de eigenaars dit wensten. Allicht heeft het feit dat Lembeke nog sterker bebost was, er voor gezorgd dat er toch nog heel wat meer bunkers deze slopingsronde overleefden.

De Voorlijn sluit direct aan bij waar deze eindigde op grondgebied te Eeklo. Wel is de voorlijn zeker nooit zo sterk uitgebouwd geweest op Lembeke dan dat ze dit was op grondgebied Eeklo. Aansluitend op de laatste bunker op Bus te Eeklo stonden de eerstvolgende bunkers hier tussen de Koeistraat en de Vrombautstraat. Daarna boog de lijn opnieuw zuidoostelijk af doorheen de velden tot in de Vaartstraat. Daarna was er nog een structuur op de Kerkstraat en de Kaprijkestraat. Daarna zitten we al op grondgebied Oosteeklo ter hoogte van de Westakkerstraat.

De hoofdlijn sluit direct aan op grondgebied Lembeke waar de laatste bunkers op Eeklo stonden, namelijk ter hoogte van de Oostveldstraat die op grondgebied Lembeke de Eeklostraat wordt. Deze hoofdweg vormt daar de noordzijde van de hoofdstelling. De Zuidelijke begrenzing wordt gevormd door de Antwerpse Heirweg. Eenmaal vanaf de rotonde op Oostveld wordt de noordelijke zijde van de linie zo goed als gevormd door de Ledestraat. De Zuidkant wordt dan gevormd door een heden nog altijd onverhard gedeelte van de Antwerpse Heirweg. De hoofdlijn loopt hier wel degelijk vrij breed uit, allicht om het beboste gebied van destijds verdedigbaar te houden. Daarna blijft de hoofdstelling oostelijk lopen doorheen de bossen tot door het huidige kampingdomein Malpertuus. Daarna kruist ze de Gentweg om nogmaal door een bosrijk gebied te trekken en dan aan de oostkant van ditzelfde bos voor het laatst op grondgebied Lembeke vrij massaal op te duiken in de velden. Al vrij snel zit men dan echter op grondgebied Oosteeklo.

Omdat de eigen telling uit het boek "De Hollandstellung" van Hans Sakkers zeker niet de volledige lijn onderzocht, is de telling die daar in terug te vinden is, ook zeer irrelevant om als referentie te gebruiken, wat dan ook niet is gebeurd. Wel zijn de vermelde locaties uit het boek mee opgenomen in de eigen zoektocht.

In de inventarisatie uit 1921 werden op Lembeke in totaal niet minder dan 41 bunkers vastgesteld. Men kon dus wel letterlijk zeggen dat ook Lembeke meer dan goed voorzien werd. Dit waren allemaal bunkers gebouwd door de Duitse landmacht met de specifieke betonstenen. Bij de herhaling van deze telling in 1935 was de situatie nog identiek. Men sprak toen van 9 voorpostbunkers, 11 manschappenbunkers, 14 waarnemingsbunkers en 7 mitrailleurbunkers.

Bij de eigen inventarisatie van 2018 wordt veel minder de nadruk gelegd om zoveel verschillende types te beduiden. Dit is ook meestal zeer moeilijk omdat je altijd bij bunkertypes uitkomt die niet 100% het ene zijn maar ook niet 100% het andere. Zelf houd ik niet zo van dat overdreven hokjesdenken. Er konden nog 19 structuren worden teruggevonden. Daarnaast zijn er nog van 3 andere bunkers restanten terug te vinden. Van deze 19 nog teruggevonden structuren waren er 12 Manschappenbunkers, 2 Observatie-Manschappenbunkers en 5 mitrailleurbunkers.

Hieronder alvast de situatie van structuren door www.bunkergordel.be teruggevonden, Mocht u er meer info over kunnen geven over ontbrekende zaken, aarzel niet dit door te geven op info@bunkergordel.be. Weet dat aanvullende details over bunkers aangeduid met cirkeltjes omdat de 100% exacte locatie mij ontbreekt, zeker ook altijd welkom zijn.

Elk aangeduid bunkertje werd informatief van een eigen veronderstelde indeling voorzien omdat de oude reeds bestaande indelingen vrij onlogisch zijn en er blijkbaar types worden uitgevonden bij de vleet zonder dat ze soms nog van elkaar onderscheidbaar zijn. Er zullen later nog gedetailleerde bunkerfiches worden toegevoegd van de bunkertjes die tijdens de zoektocht ook in de mate van het mogelijke in detail gefotografeerd worden.

Alle onderstaande luchtfoto's zijn afkomstig van Google Earth.

De teruggevonden locaties werden om de deze telling iets visueler te maken van een aparte kleur voorzien. Deze kleuren werden toegepast op onderstaande foto's:

  • Nog bestaande Hollandstellung bunkers - Lichtblauw
  • Structuren die in dezelfde regio zijn opgetrokken maar geen deel uitmaken van de Hollandstellung - Geel. (Geel)
  • Gekende gesloopte structuren - Rood
  • Hollandstellung bunkers reeds vermeld op vorige foto's - Oranje.

Indien de locaties zo goed als correct gekend zijn, zullen de structuren aangeduid worden met een stip in bovengemelde kleur. Indien enkel ongeveer de locatie gekend is, zal dit gebeuren met een cirkeltje in de gemelde kleuren. Ook de grootte van de cirkel zal afhangen van de mate van onduidelijkheid van de te localiseren zone.

Om het intern wat overzichtelijk te maken werd een interne nummering toegepast die niets vandoen heeft met eerder gemaakte en bestaande tellingen van her en der uit het verleden. Het is gewoon een eigen vorm van telling per gemeente. Ga er dan vooral ook alvast niet meer achter zoeken.

De loop van de Hollandstellung in grote lijnen op een kaart van Lembeke

Lembeke: De vooruitgeschoven stelling op grondgebied Lembeke vanaf Bus (Eeklo) tot de Vaartstraat (Lembeke).

1. Le L 18 - Verdwenen Manschappenbunker in weiland zuidelijk van Koeistraat
2. Le L 40 - Meest westelijke van 2 verdwenen Manschappenbunkers noordelijk van Vrombautstraat
3. Le L 41 - Meest oostelijke van 2 verdwenen Manschappenbunkers noordelijk van Vrombautstraat
4. Le L 01 - Verdwenen Manschappenbunker achteraan terrein hoeve bij de Vaartstraat (Ruiffelaarswegel)

Lembeke: De vooruitgeschoven stelling op grondgebied Lembeke vanaf Vaartstraat tot Westakkerstraat (Oosteeklo).

1. Le L 39 - Verdwenen Manschappenbunker in velden oostelijk van de Kerkstraat, noordelijk van Lotus Bakeries
2. Le L 38 - Verdwenen Manschappenbunker in veld achter Kaprijkstraat nr 10

Lembeke: De Hoofdstellung vanaf Oostveldstraat - Eeklostraat tot Generaal d'Alcantaralaan.

1. Le L 24 - Verdwenen Observatie-Manschappenbunker ter hoogte van knik in originele Oostveldstraat, was reden van knik op hoofdweg
2. Le L 25 - Verdwenen Observatie-Manschappenbunker tegen de weg ter hoogte van Windgatstraat nr 7.
3. Le L 26 - Verdwenen Manschappenbunker Eeklostraat zuidoostelijke hoek perceel Loccufier
4. Le L 27 - Verdwenen Mitrailleurbunker Eeklostraat 48
5. Le L 03 - Mitrailleurbunker in bos tussen Eeklostraat - Generaal M. D'Alcantaralaan en Antwerpse Heirweg.
6. Le L 28 - Verdwenen Manschappenbunker op rand van bos tegen Generaal M d'Alcantaralaan
7. Le L 02 - Manschappenbunker in veld noordelijk van de Antwerpse Heirweg in buurt van Scheutbos
8. Le L 30 - Restanten ingebouwde Manschappenbunker in de woning op Beukenlaan nr 59.
9. Le L 04 - Manschappenbunker in tuin woning Antwerpse Heirweg 17A, zichtbaar vanaf Scheutbos.
10. Le L 29 - Verdwenen Observatie-Manschappenbunker nabij kruispunt Antwerpsesteenweg en Generaal M d'Alcantaralaan

Lembeke: De Hoofdstellung vanaf Generaal d'Alcantaralaan tot Tragelstraat

1. Le L 20 - Verdwenen Observatie-Manschappenbunker ter hoogte van de Beukenlaan nr 6. Er zit nog een grote brok puin in de ondergrond naar de voordeur van de woning toe.
2. Le L 05 - Manschappenbunker in tuin van woning Antwerpse Heirweg 54.
3. Le L 23 - Manschappenbunker in tuin van woning Eikenstraat nr 13.
4. Le L 10 - Mitrailleurbunker in tuin van woning Ledestraat 23 (zichtbaar vanaf de weg).
5. Le L 31 - Verdwenen Manschappenbunker op de rechter kant op het uiteinde van het Lorkenpad tegen de Ledestraat.
6. Le L 21 - Verdwenen Manschappenbunker tussen Warandelaan 18 en Antwerpse Heirweg.
7. Le L 09 - Manschappenbunker in tuin van woning Bisschopslag nr 7 (zichtbaar vanaf Antwerpse Heirweg)
8. Le L 06 - Observatie manschappenbunker gekend als onderdeel van het Bardelaeremuseum, Ledestraat 42.
9. Le L 32 - Verdwenen Manschappenbunker tussen Warande en Antwerpse Heirweg, nabij Bisschopslag
10. Le L 33 - Verdwenen Observatie-Manschappenbunker in boomgaardje van hoevetje. Er staat nog een kippenhok in bunkerstenen.
11. Le L 07 - Mitrailleurbunker in tuin Taverne Ter Burchgraeve, Ledestraat 43.
12. Le L 08 - Manschappenbunker in tuin Taverne Ter Burchgraeve, Ledestraat 43
13. Le L 22 - Manschappenbunker ingebouwd onder woning Antwerpse Heirweg 64.

Lembeke: De Hoofdstellung vanaf Tragelstraat tot voorbij velden tussen Lembeke en Oosteeklo
1. Le L 13 - Mitrailleurbunker aan de noordkant van de terreinen van Camping Malpertuus.
2. Le L 12 - Manschappenbunker gedeeltelijk verstopt onder klimop in smal verwilderd bosje op de oostkant van de camping Malpertuus.
3. Le L 11 - Observatie-Manschappenbunker zuidelijk van Camping Malpertuus. Ligt in bos en niet op terrein van de camping.
4. Le L 35 - Verdwenen Manschappenbunker in velden zuidelijk Ridderwegel, tussen Camping Malpertuus en Gentweg
5. Le L 34 - Verdwenen Manschappenbunker in velden zuidelijk Ridderwegel, dichterbij Gentweg.
6. Le L 36 - Verdwenen Manschappenbunker noordelijk van bosje aan westkant Gentweg.
7. Le L 19 - Verdwenen Observatie-Manschappenbunker zuidelijk van bosje aan westkant Gentweg.
8. Le L 37 - Verdwenen Manschappenbunker oostkant Gentweg in veld achter woning nr 28.
9. Le L 14 - Manschappenbunker sterk verstopt in bosje tussen Gentweg en oprit vertrekkende vanaf Eeklostraat naar hoeve op rand van veld en bos.
10. Le L 17 - Manschappenbunker in weilandje zeer dichtbij de hoeve op rand van veld en bos.
11. Le L 16 - Manschappenbunker in veld noordoostelijk van hoeve op rand van veld en bos.
12. Le L 15 - Mitrailleurbunker in veld oostelijk van hoeve op rand van veld en bos.

Bovenstaande inventarisatie op dit grondgebied zal allicht als volledig mogen beschouwd worden. Het valt wel natuurlijk nooit uit te sluiten dat hier of daar een totaal op privédomein verstopte bunker alsnog zou bestaan en niet verdwenen zou zijn zoals hier omschreven. De bunkers zijn zeker niet altijd evident om terug te vinden. De locaties van de nog bestaande bunkers zullen vrij juist zijn, deze van de gesloopte bunkers zijn ongeveer juist.

Als uzelf nog aanvullingen of correcties weet ten opzichte van bovenstaande reeks structuren op grondgebied Lembeke, gelieve dit dan door te geven, zodat toch eindelijk eens een volledige inventarisatie van wat nog van deze linie bestaat zou gekomen kunnen worden. Gelieve in dat geval te mailen op info@bunkergordel.be. Alvast bedankt voor uw medewerking.

Het verdere verloop van zowel de vooruitgeschoven stelling als de hoofdstelling is te zoeken op grondgebied Oosteeklo.

Gebruikte externe bronnen:

  • Gebruikte externe bronnen: Boek: "De Hollandstellung - Hans Sakkers, Johan den Hollander en Ruud Murk".
  • De inventaris van de Dienst Erfgoed van de Hollandstellung.
  • Het archief van Eeklo, meer specifiek, de collectie George Spittael met dank aan Mr Marc Verbiest.